کوددهی در گیاهان زراعی باعث افزایش کیفیت و کمیت محصول آنها می شود. در علم کشاورزی به منظور افزایش اثر بخشی و کاهش هزینه ها از روش های مختلفی برای کوددهی در مزارع استفاده می شود. معرفی انواع روش های کوددهی و بررسی مزایا و معایب هریک، کمک می کند تا کشاورز، انتخاب بهتر و کاربردی تری داشته باشد.
در این مقاله ی کشاورزباشی، قصد داریم تا انواع روش های کوددهی رایج را به شما معرفی کنیم. ممکن است برخی از این روش ها شباهت زیادی به هم داشته باشند، اما حتما به مزایا، معایب و کاربردهای آنها دقت کنید.
انواع روش های کوددهی قبل از کاشت
کوددهی قبل از کشت بهتر است بر اساس آزمایش خاک انجام شود. در این روش ها مقدار مناسب هریک از کودها با توجه به آزمون خاک و نوع محصول در زمین پخش می شوند. از جمله متداول ترین روش های کوددهی قبل از کاشت به شرح زیر می باشند:
کوددهی به روش پخش سطحی
در این روش، کود قبل از کشت در سطح مزرعه به صورت یکنواخت پخش می شود. کودهای جامد را می توان به صورت دستی یا توسط کودپاش در سطح مزرعه پخش کرد. برای کودهای مایع نیز می توان از سمپاش دستی یا سمپاش های بزرگ استفاده کرد.
• مزایای کوددهی سطحی: روش سریع و ارزان
• معایب کوددهی سطحی: تلفات زیاد کود، یکنواختی کم‌تر
کوددهی در کفه شخم از روش های کوددهی در گیاهان
یکی از انواع روش های کوددهی قبل از کاشت، کوددهی در کفه شخم است. در این روش همزمان با شخم، کود در شیارهای ایجاد شده توسط خیش، قرار می گیرد. به این ترتیب یک منطقه غنی از مواد غذایی در زیر خاک برای گیاهان آماده می شود.
• مزایای کوددهی در کفه شخم: کاهش تلفات کود در مقایسه با روش پخش سطحی، جذب بهتر عناصر غذایی توسط گیاه
• معایب کوددهی در کفه شخم: وقت گیر بودن، پخش غیر یکنواخت کود در سطح مزرعه، خطر فرسایش
کوددهی در کفه شخم
بذر مال کردن کود
در برخی محصولات زراعی مانند ذرت قبل از کاشت، بذر را با ترکیب خاصی از کودها آغشته می کنند و بعد آنها را می کارند. این کار باعث می شود که بذر، جوانه زنی بهتری داشته باشد.
• مزیتهای کوددهی بذرمال: هزینه کم، عدم نیاز به تجهیزات، تاثیر خوب بر جوانه‌زنی بذور
• معایب کوددهی بذرمال: ایجاد سمیت برای جوانه در صورت زیاده‌روی در مصرف کود، کودهای نیتروژنه را نمی توان در این روش استفاده کرد.
بذرمال
انواع روش های کوددهی بعد از کاشت
انواع روش های کوددهی بعد از کشت برای برطرف کردن کمبودهای غذایی گیاه انجام می شود. از جمله روش های کوددهی بعد از کاشت به شرح زیر می باشد:
کود سرک از روش های کودهی در گیاهان
یکی از عوامل هدر رفت کود اوره، آبشویی آن است؛ به همین دلیل برای کاهش هدر رفت، مقداری از کود اوره مورد نیاز را به صورت سرک به خاک اضافه می کنند. کوددهی سرک معمولا به صورت نواری و قرار دادن کود بین ردیف ها انجام می شود. معمولا این روش کوددهی برای اضافه کردن اوره به زمین های کشاورزی انجام می باشد.
• مزیت کوددهی سرک: افزایش راندمان استفاده از مواد غذایی
• معایب کوددهی سرک: در صورت زیاده‌روی ممکن است برای گیاه مسمومیت ایجاد کند(در مورد اوره: خطر ورس و آبشویی)
کوددهی نواری در گیاهان
در این روش، کود به صورت نواری در جایی که ریشه قرار گرفته است یا نزدیک به بذرها در ردیف های کشت قرار داده می شود. در این روش، کوددهی طوری انجام می شود که کود، ۵ سانتی متر از پهلو و یا ریشه های گیاه فاصله داشته باشد تا ایجاد سمیت نکند. این فاصله باید برای گیاهان و بذرهای حساس بیشتر باشد.
کوددهی نواری در گیاهان یک منطقه متمرکز از مواد غذایی را برای گیاه فراهم می کند و کارایی کود را بالا می برد. این روش کوددهی را می توان قبل یا همزمان با کاشت بذر انجام داد. کوددهی نواری برای پخش کودهای مایع و خشک کاربرد دارد.
• مزیتهای کوددهی نواری: افزایش راندمان استفاده از مواد مغذی
• معایب کوددهی نواری: هزینه زیاد، وقت‌گیر بودن، احتمال ایجاد مسمومیت برای گیاه
کوددهی نواری
کود آبیاری از روش های کوددهی در گیاهان
کوددهی همراه آبیاری برای کودهای مایع یا کودهای جامد که به طور کامل در آب حل می شوند، قابل انجام است. نکته مهم در این روش، دقت در استفاده از کودهای مختلف همراه با یکدیگر می باشد. استفاده همزمان برخی از کودها همراه یکدیگر، باعث ایجاد رسوب عناصر غذایی و خارج شدن آنها از دسترس گیاهان می شود. به عنوان مثال استفاده از کودهای حاوی کلسیم همراه با آهن باعث رسوب کلسیم و آهن می شود.
• مزیتهای کود آبیاری: راندمان بالای استفاده از مواد غذایی توسط گیاه
• معایب کود آبیاری: نیازمند تجهیزات، امکان تشکیل رسوب در صورت استفاده همزمان دو نوع کود
کود آبیاری
محلول پاشی یکی از روش های کوددهی در گیاهان
روش دیگری که برطرف کردن کمبود مواد غذایی در مراحل رشد گیاهان زراعی استفاده می شود، محلول پاشی است. در این روش کودهای مایع یا محلول در آب با غلظت مشخصی روی برگ های گیاه پاشیده می شوند.
محلولپاشی
• مزیتهای محلول پاشی: جذب سریع عناصر غذایی، برطرف شدن کمبودها
• معایب محلول پاشی: احتمال ایجاد سمیت، هزینه بالا، محدودیت در استفاده و تکرار عملیات
در این مطلب، مهم‌ترین روش های کوددهی را معرفی کردیم. باید گفت برای داشتن یک کشت موفق، بهتر است ترکیبی از این روش‌ها استفاده شود. در واقع تنها اضافه کردن کودهای NPK قبل از کشت نمی تواند محصول قابل قبولی برای کشاورز داشته باشد. کشاورزان باید هوشیار باشند و در صورت مشاهده علائم کمبود عناصر غذایی، سریعا با روش‌هایی مانند کود آبیاری و محلولپاشی این مشکلات را حل کنند تا رشد و عملکرد بهتری داشته باشند.