با شروع فصل تابستان و افزایش دما، یکی از شایع‌ترین دغدغه‌های باغبانان و علاقه‌مندان به گیاهان، جلوگیری از سوختن برگ گیاهان در تابستان است. این پدیده نه‌فقط به زیبایی گیاه لطمه می‌زند، بلکه می‌تواند فرایند فتوسنتز را مختل کرده و در نتیجه رشد گیاه را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله‌ی آموزشی و رسمی، پس از تشخیص علائم دقیق، به بررسی علل اصلی و راهکارهای عملی برای جلوگیری از sunburn برگ گیاهان می‌پردازیم.
شما می توانید برای آشنایی با آبیاری گیاهان آپارتمانی در تابستان به مقاله مرتبط ما در وبلاگ بذر با ما مراجعه نمایید.
تشخیص و شناخت علائم سوختن برگ
- علائم بصری: برگ‌های بالایی گیاه ابتدا به رنگ «زرد کمرنگ یا سفید» تبدیل می‌شوند، سپس حاشیه‌ها قهوه‌ای، خشک و شکننده شده و حتی ممکن است پوسته‌پوسته شود . توجه کنید که این آسیب معمولاً در برگ‌های بالایی یا جانبی رخ می‌دهد؛ برگ‌های پایینی معمولاً سالم باقی می‌مانند.
- تشخیص سریع علل: تفاوت بین سوختگی برگ و بیماری‌های قارچی یا کم‌آبی: سوختن ناشی از گرما/UV، با الگوی زرد‌شدن مرکزی آشکار می‌شود.
عوامل اصلی ایجاد سوختگی
- نور مستقیم شدید و UV بالا: هنگام اوج تابش آفتاب (بین ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) شدت UV زیاد است و ریسک سوختگی بالا می‌رود.
- . کم‌آبی و گرمای محیط: خاک خشک و تبخیر زیاد باعث کاهش عملکرد استوماتا شده و برگ‌ها خنک نمی‌مانند.
- جابجایی ناگهانی گیاه: انتقال یک گیاه کم‌نور به فضای باز مستقیم بدون فاصله‌گذاری مناسب باعث شوک شدید UV می‌شود .
- آبیاری در زمان نادرست: آبیاری ظهر و غبارپاشی ممکن است قطرات آب مانند ذره‌بین عمل کرده و برگ‌ها را بسوزاند
- زه‌کشی ضعیف: تجمع آب باعث اختلال در تبادل رطوبت و گاز شده و استرس را تشدید می‌کند.
راهکارهای پیشگیری جامع
برای جلوگیری از بروز و ادامه‌دار شدن مشکل، توصیه می‌شود از ترکیب راه‌حل‌های چندجانبه بهره ببرید:
- سایهبان و محافظ نوری: میتوانید از پنل‌های سایهبان یا پارچه‌های سایه‌ده (shade cloth) با تراکم ۳۰–۷۰٪ برای تثبیت دما و محافظت در روزهای داغ استفاده نمایید و یا از جایگزین ارزان‌تر مثل حصیر، پارچه طاق و یا سایهبان ساده با قاب چوب/آلومینیوم بهره ببرید.
- هماهنگ‌سازی نور (Hardening-off): انتقال به فضای باز باید تدریجی باشد: روزی ۱ الی ۲ ساعت در سایه صبح، تا طی ۱۰–۱۴ روز تحمل آفتاب مستقیم افزایش یابد . این کار به افزایش مقاومت بافت برگ در برابر تابش کمک می‌کند
- مدیریت زمان آبیاری: بهترین زمان برای آبیاری، صبح زود یا غروب است، به‌ویژه در زمان گرما . همچنین سیستم آبیاری قطره‌ای یا متمرکز به ریشه به جای برگ توصیه می‌شود
- بهبود خاک و زه‌کشی: خاک غنی، دارای مواد آلی و زه‌کشی خوب (ماسه+ کمپوست) همراه با مالچ برای نگهداری رطوبت و جلوگیری از داغ شدن سطح خاک و مالچ ضخیم مانند کود پوسیده، تخت چوب یا ماسه، تأثیر چشمگیری در کاهش دما دارد.
- انتخاب گونه‌های مقاوم: گونه‌هایی نظیر ساکولنت‌ها، لاوندر، شمعدانی و برخی زینتی مقاوم به نور بالا هستند. برای گلدان‌های داخلی به‌ویژه، باید مشخصات نور پنجره (مثلاً نور شمالی یا شرقی ملایم) را بررسی کرد.
برخورد با برگ‌های آسیب‌دیده
- برداشت برگ‌های سوخته: برگ‌هایی که بیش از ۵۰٪ آسیب‌دیده‌اند باید با قیچی تمیز حذف شوند تا انرژی گیاه حفظ شود
- تقویت و آبیاری: آبرسانی منظم همراه با کودهای متعادل (کود پتاس بالا، نیتروژن کنترل‌شده) باعث رشد برگ‌های جدید و جایگزینی می‌شود.
- پرهیز از قرار‌گیری زیر نور شدید تا بهبود کامل: تا زمان رویش برگ جدید، گیاه را دور از تابش مستقیم نگه دارید
نکات عملی و مطالعات میدانی
گیاهان زراعی مانند گوجه‌فرنگی و فلفل نیز در گرما ممکن است دچار sunscald شوند؛ یکی از راهکارهای موثر استفاده از سایهبان مخصوص در روزهای اوج تابش UV است . طبق پیشنهاد کارشناسان کشاورزی، نور باید بین ۳۰–۵۰٪ کاهش یابد تا برگ‌ها دچار سوختگی نشوند.
جمع بندی
در این مقاله تلاش کردیم تا روش های جلوگیری از سوختن برگ گیاهان در تابستان را برای شما بیان کنیم. تشخیص دقیق علائم سوختگی برگ، آغاز یک برنامه موثر جلوگیری یا ترمیم است. راهکارهای ترکیبی شامل shade cloth، فاصله‌گذاری تدریجی نور، آبیاری هوشمند، خاک مناسب و حذف برگ آسیب‌دیده می‌توانند تا حد زیادی این مشکل را برطرف کنند.
شما عزیزان می توانید از طریق صفحه تماس با ما از راهنمایی کارشناسان آگاه بذر با ما بهره مند شوید. همچنین برای خرید محصولات کشاورزی از طریق فروشگاه اینترنتی بذر با ما خریدی راحت و ایمن را تجربه نمایید. ازاین که تا پایان این مقاله با ما همراه بودید، سپاسگزاریم.
فروشگاه